జాజికాయ

చెట్టు యొక్క వాస్తవమైన గింజ జాజికాయ, ఇది కొంతవరకూ గుడ్డు ఆకృతిలో మరియు దాదాపు పొడవు మరియు వెడల్పు ఉంటుంది, ఎండినదాని బరువు ఉంటుంది, అయితే జాపత్రి అనేది ఎండిన "జలతారు"లాంటి ఎర్రటి పొర లేదా గింజ యొక్క అదనపు పొరను కలిగి ఉంటుంది. రెండు వేర్వేరు జాతుల యొక్క మూలంగా ఉన్న ఉష్ణమండల పండు ఇది.
అనేక ఇతర వ్యాపార ఉత్పత్తులు కూడా ఈ చెట్ల నుండి ఉత్పత్తి అవుతాయి, ఇందులో ముఖ్యమైన నూనెలు, సంగ్రహిత ఒలోరెసిన్స్, మరియు జాజికాయ వెన్న ఉన్నాయి (క్రింద చూడండి).
జాజికాయ యొక్క బయట ఉపరితలం తేలికగా చిట్లిపోతుంది.
బీజకోశం (పండు/విత్తనం)ను గ్రెనడాలో జామ్ చేయటానికి వాడతారు, దీనిని "మోర్న్ డెలిస్" అని పిలుస్తారు. ఇండోనేసియాలో, ఈ పండును కూడా జామ్ చేస్తారు, దీనిని సెలీ బుఅ పాల అంటారు, లేదా దీని సన్నగా ముక్కలు చేసి చక్కరతో వండుతారు, మరియు సువాసనతో ఉన్న కలకండ స్పటికలాగా ఉంటుంది, దీనిని మనిసాన్ పాల అని పిలుస్తారు ("జాజికాయ తీపిపదార్ధాలు").

సాధారణమైన లేదా సువాసనా జాజికాయ మిరిస్టికా ఫ్రాగ్రన్స్ , ఇండోనేసియా యొక్క బండా ద్వీపాలకు చెందినది, ఇది మలేషియాలోని పేనంగ్ ద్వీపంలో మరియు కారిబ్బియన్ లో ముఖ్యంగా గ్రెనడాలో కూడా పెరుగుతుంది. భారతదేశ దక్షిణ భాగంలోని రాష్ట్రం కేరళలో కూడా పెరుగుతుంది. జాజికాయ యొక్క ఇతర జాతులలో న్యూ గినియ నుండి పాపుఅన్ జాజికాయ M. అర్జెంటియ మరియు బోంబే జాజికాయ భారతదేశం నుండి మిరిస్టికా మలబారికా , దీనిని హిందీలో జైఫాల్ అని పిలుస్తారు; రెంటినీ M. ఫ్రాగ్రన్స్ ఉత్పత్తుల యొక్క కల్తీలుగా ఉపయోగిస్తారు.

వంటలలో ఉపయోగాలు

జాజికాయ మరియు జాపత్రి ఒకే రకమైన రుచి లక్షణాలను కలిగిఉంటాయి, జాజికాయ కొంచెం తియ్యగా ఉంటుంది మరియు జాపత్రి బాగా సున్నితమైన సువాసనను కలిగి ఉంటుంది. జాపత్రి తరచుగా తేలికపాటి వంటలలో దీనిని ఎన్నుకుంటారు, ఇది ముదురు కమలా, కుంకుమ పువ్వు రంగు-లాంటి రంగును ఇస్తుంది. చీజ్, సాస్ లకు జాజికాయతో రుచి పెరుగుతుంది మరియు ఇది తాజాగా తురమితే బాగుంటుంది.(జాజికాయను తురిమేది చూడండి). రేగిపళ్ళ సారా నూరటంలో, ద్రాక్షసారా నూరటంలో, మరియు కోడిగుడ్డు సారా లలో సాంప్రదాయ మూలవస్తువుగా జాజికాయ ఉంది.
పేనంగ్ వంటలలో, జాజికాయ ఊరగాయను చేస్తారు మరియు ఈ ఊరగాయలను విలక్షణంగా పేనంగ్ ఐస్ కాకంగ్ మీద చిన్న చిన్న ముక్కలుగా కూడా వేస్తారు. జాజికాయను చల్లటి జాజికాయ రసం లేదా పేనంగ్ హోక్కీన్ లో పిలవబడే "లా హా పెన్గ్" ను చేయటానికి చిలుకుతారు (దీనివల్ల తాజాగా ఉన్న, పచ్చటి ఘాటైన రుచితో తెల్లటి రంగు రసం ఏర్పడుతుంది) లేదా ఉడకబెడతారు.
భారతీయ వంటలలో, జాజికాయను అనేక తీపి పదార్ధాలలో అలానే ఉప్పు పదార్ధాలలో ఉపయోగిస్తారు (ముఖ్యముగా మొఘలాయ్ వంటలలో వాడతారు). భారతదేశంలో కొన్ని చోట్ల దీనిని జైఫల్ అని మరియు జాతిపత్రి ఇంకా జాతి గింజ అని కేరళలో పిలుస్తారు. దీనిని చిన్నమొత్తంలో గరం మసాలాలో కూడా వాడవచ్చు. భారతదేశంలో నేలజాజికాయ పొగకూడా పీలుస్తారు.^{[citation needed]}
మధ్య ప్రాచ్య వంటలలో, నేల జాజికాయలను తరచుగా ఉప్పుపదార్దాల కొరకు ఒక సువాసనాద్రవ్యంగా వాడతారు. అరబిక్ లో, జాజికాయను జవజ్ట్ అట్-టియ్బ్ అని పిలుస్తారు.
గ్రీస్ మరియు సైప్రస్ లో జాజికాయను μοσχοκάρυδο అని పిలుస్తారు(మోస్చోకరిడో ) (గ్రీకు: "ముస్కీ నట్") మరియు దీనిని వంటలలో మరియు ఉప్పు పదార్ధాలలో ఉపయోగిస్తారు.
ఐరోపా వంటలలో, జాజికాయ మరియు జాపత్రి ముఖ్యంగా బంగాళదుంప వంటలలో మరియు శుభ్రపరచిన మాంస ఉత్పత్తులలో వాడతారు; వీటిని ఇంకనూ సూప్, సాస్, మరియు కాల్చిన ఉత్పత్తులలో కూడా వాడతారు. డచ్ వంటలలో జాజికాయ బాగానే ప్రసిద్దిచెందినది, దీనిని బ్రసెల్ల్స్ మొలకలు, కాలీఫ్లవర్, మరియు తీగ చిక్కుళ్ళు వంటి కూరగాయలలో చేర్చుతారు.
జపనీయుల కూర పొడి రకాలలో జాజికాయ ఒక మూలవస్తువుగా చేరుస్తారు.
కారిబ్బియన్ లో, జాజికాయ తరచుగా పానీయాలలో ఉపయోగిస్తారు, వీటిలో బుష్వాకెర్, పైన్కిల్లెర్, మరియు బార్బడోస్ రమ్ పంచ్ వంటివి ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా దీనిని పానీయం మీద చల్లటానికి మాత్రం వాడతారు.

ముఖ్యమైన నూనెలు

జాజికాయ గింజలు

నేల జాజికాయ యొక్క ఆవిరి మరగకాయటం వల్ల ముఖ్యమైన నూనెను పొందవచ్చు మరియు సువాసనా ద్రవ్యాల మరియు మందుల పరిశ్రమలలో భారీగా ఉపయోగిస్తున్నారు. ఆ నూనెకు రంగు ఉండదు లేదా లేత పసుపు రంగు ఉంటుంది, మరియు జాజికాయ వాసనా మరియు రుచి కలిగి ఉంటుంది. ఒలోరసాయన పరిశ్రమ కొరకు అనేక ముఖమైన భాగాలను ఇది కలిగి ఉంటుంది, మరియు దీనిని కాల్చే పదార్ధాలలో, పానకంలో, పానీయాలలో మరియు తీపి పదార్ధాలలో సహజమైన ఆహార సువాసనగా వాడతారు. ఇది నెల జాజికాయ బదులుగా వాడబడుతుంది ఎందుకంటే ఇది ఏవిధమైన రేణువులను ఆహారంలో వదలదు. ముఖ్యమైన నూనె సౌందర్య సాధనాల మరియు మందుల పరిశ్రమలలో కూడా ఉపయోగిస్తారు, ఉదాహరణకి టూత్ పేస్టు, మరియు ముఖ్యమైన మూలవస్తువుగా కొన్ని దగ్గు మందులలో వాడతారు. సాంప్రదాయ మందులలో జాజికాయ మరియు జాజికాయ నూనె నరములకు సంబంధించిన మరియు అజీర్తి విధానాల సంబంధ రోగాలకు ఉపయోగిస్తారు.

జాజికాయ వెన్న

గింజ సారం నుండి జాజికాయ వెన్న తీయబడుతుంది. ఇది సగం-ఘనంగా, ఎర్రటి పోక వర్ణంలో రుచి మరియు వాసన జాజికాయ లాగానే కలిగి ఉంటుంది. ఇంచుమించుగా 75% (బరువు ప్రకారం) జాజికాయ వెన్న ట్రిమిరిస్టిన్, దీనిని మిరిస్టిక్ ఆమ్లంలా మార్చవచ్చు, ఒక 14-కార్బోన్ కొవ్వు ఆమ్లంను కోకా వెన్న బదులుగా మార్చి వాడవచ్చు, దీనిని ఇతర కొవ్వులు పత్తిగింజ నూనె లేదా తాటి జాతికి చెందిన చెట్టు నూనె వంటి వాటికి బదులుగా వాడవచ్చు, మరియు పారిశ్రామిక రాపిడి తగ్గించు తైలంగా ఉపయోగపడుతుంది.

చరిత్ర

జాజికాయ పండులో (ఎర్రటి) జాపత్రి

రోమన్ పూజారులు జాజికాయను ధూపం లాగా అంటించి ఉండవచ్చని కొంత ఋజువులను సూచించారు, అయినప్పటికీ అది వివాదాస్పదమైనది. దీనిని మధ్యయుగ వంటలో గొప్పగా తలంచే మరియు ఖరీదైన సువాసనా ద్రవ్యంగా వాడబడిందని పేరొందింది, దీనిని సువాసనల కొరకు, మందులు ఇంకా నిలవుంచేకారకంగా వాడేవారు, ఆ కాలంలో ఇవి ఐరోపా మార్కెట్ లో చాలా విలువైనవిగా ఉండేవి. సెయింట్ థియోడార్ ది స్టుదిట్ ( క్రీశ. 758 – క్రీశ. 826) ఆయన అనుచరులను వారు తీనాలనుకునేటప్పుడు బటానీల పిండివంట మీద జాజికాయను చల్లుకోవటానికి అనుమతించటం ద్వారా ప్రముఖులైనారు. ఎలిజబెతాన్ సమయంలో జాజికాయ ప్లేగును నివారిస్తుందని నమ్మేవారు, దానితో జాజికాయ చాలా ప్రజాదరణ పొందింది.^{[citation needed]}
చిన్న బాండ ద్వీపాలు మాత్రమే జాజికాయ మరియు జాపత్రి యొక్క ప్రపంచంలోని ఏకైక వనరుగా ఉన్నాయి. జాజికాయ వర్తకం అరబ్బులు మధ్య యుగాలలో చేశారు మరియు వెనెటియన్‌లకు అధికమైన ధరలలో అమ్మారు, కానీ వర్తకులు లాభదాయకమైన హిందూ మహాసముద్రం వర్తకంలో వారి వనరు యొక్క ఖచ్చిత స్థావరాన్ని వెల్లడి చేయలేదు మరియు ఏ యురోపియన్ కూడా వారి ప్రదేశాన్ని ఊహించలేకపోయారు.
ఆగష్టు 1511లో, పోర్చుగల్ రాజు తరుపున అఫోన్సో డే అల్బుక్యుర్క్ మలక్కా గెలుచుకున్నారు, అది ఆ సమయంలో ఆసియా వర్తకానికి కేంద్రంగా ఉంది. ఆ సంవత్సరం నవంబర్లో, మలక్కాను పొందిన తర్వాత మరియు బండాస్' ప్రదేశం తెలుసుకున్నతర్వాత, అల్బుక్యుర్క్ మూడు నౌకలను వెతుకుట కొరకు పంపించాడు, అతని మంచి స్నేహితుడు అంటోనియో డే అబ్రూను వాటిని కనుగొనుటకు పంపెను. నియమింపబడిన లేదా బలవంతంగా తీసుకున్న మాలే దూతలు, జావా, లెస్సెర్ సున్డాస్ మరియు అమ్బోన్ ద్వారా బాండకు దారి చూపించారు, 1512 ఆరంభంలో వారు అక్కడకు చేరారు.^[2] బండాస్ కు చేరిన మొదటి యురోపియన్లు వీరే, బాండలో ఈ సాహసయాత్ర ఒక నెలవరకూ జాజికాయ మరియు జాపత్రి కొనడం మరియు ఓడలను నింపటంతో జరిగింది, మరియు బాండ లవంగాలతో వర్తకంలో వృద్ది చెందిన వ్యవస్థ కలిగి ఉంది.^[3] బాండ యొక్క వ్రాయబడిన మొదటి ఖాతాలు సుమ ఓరియెన్టల్ లో ఉన్నాయి, ఈ పుస్తకాన్ని పోర్చుగీస్ మందుల తయారీదారుడు మరియు అమ్మకుడు టోం పిరెస్ మలక్కాలో 1512 నుండి 1515 వరకు ఉన్నదానిమీద ఆధారపడి వ్రాశారు. కానీ ఈ వర్తకం మీద పూర్తి నియంత్రణ సాధ్యపడదు మరియు వారు సర్వాధిపతులలా కాకుండా అతిపెద్ద పోటీదారులుగా నిలిచిపోయారు, ఎందుకంటే టేర్నేట్ బాండ ద్వీపాల యొక్క జాజికాయ-పెంచే కేంద్రంను చాలా పరిమితంగానే కలిగి ఉంది. అందుచే, పోర్చుగీస్ వారు ఈ ద్వీపాలలో తమకుతాముగా స్థానబలం సాధించడంలో విఫలమయ్యారు.
తర్వాత 17వ శతాబ్దంలో జాజికాయ వర్తకంను డచ్ వారు అధీనం చేసుకున్నారు. బ్రిటిష్ మరియు డచ్ రన్ ద్వీపం మీద నియంత్రణ సాధించటం కొరకు చాలా కాలం పోరాడారు, ఇది జాజికాయ యొక్క మూలం కొరకు మాత్రమే జరిగింది. రెండవ ఆంగ్లో-డచ్ యుద్ధం తర్వాత డచ్ రన్ మీద నియంత్రణను సాధించారు, దీనికి బదులుగా బ్రిటిష్ ఉత్తర అమెరికా లోని న్యూ అమ్‌స్టర్‌డామ్ (న్యూ యార్క్)నియంత్రణను సాధించింది.
డచ్ బాండ ద్వీపాల మీద 1621లో విస్తరించిన మిలిటరీ ప్రచారం దాదాపు అన్ని ద్వీపాల నివాసితులలో హత్యాకాండను లేదా బహిష్కరణ చివరి దశ చేరడంతో వారు నియంత్రణను స్థాపించటంలో ఉత్తీర్ణులయ్యారు. దాని తర్వాత, బాండ ద్వీపాలు తోటల ఆస్తుల యొక్క వరుస క్రమాలుగా నడపబడినాయి, డచ్ వార్షిక దండయాత్రలను స్థానిక యుద్ద-ఓడల ద్వారా వేరేచోట నాటిన జాజికాయ చెట్లను నాశనం చేయటానికి పెంచారు.
నెపోలెనిక్ యుద్దాల సమయంలో డచ్ రాజులు మారటం ఫలితంగా, తెల్లవారు బాండ ద్వీపాల యొక్క నియంత్రణను తాత్కాలికంగా డచ్ వారి నుండి తీసుకున్నారు మరియు జాజికాయ చెట్లను తీసి వారి సొంత దేశాంతర సమితులలో నాటుకున్నారు, ముఖ్యంగా జాంజిబార్ మరియు గ్రెనడా ఉన్నాయి. ఈనాడు, చీలి-తెరిచి ఉండే శైలి జాజికాయ పండు గ్రెనడా యొక్క జాతీయ జెండాలో కనిపిస్తుంది.
కనెక్టికట్ దాని మారుపేరును ("జాజికాయ రాష్ట్రం", "జాజికాయ(నట్మెగ్గర్)") పురాణం నుండి పొందింది, దానిలో కొంతమంది శ్రద్దలేని కనెక్టికట్ వర్తకులు చెక్కకొయ్య నుండి "జాజికాయ"ముక్కలుగా చేసి "చెక్క జాజికాయ"ను రూపొందించేవారు (ఏ మోసానికైనా అర్ధం వచ్చేటట్లు ఈ పదం వాడుకలోకి వచ్చింది)

ప్రపంచ ఉత్పత్తి

జాజికాయ యొక్క ప్రపంచ ఉత్పత్తి సంవత్సరానికి సగటున ఉంది ఇంకా వార్షిక డిమాండు గా అంచనా వేయబడింది; జాపత్రి యొక్క ఉత్పత్తి గా అంచనా వేయబడింది. ఇండోనేసియా మరియు గ్రెనడా ఉత్పత్తిలో ముందంజలో ఉన్నారు మరియు రెండు ఉత్పత్తుల యొక్క ఎగుమతులు ప్రపంచ మార్కెట్ భాగంలో వరుసగా 75% మరియు 20% ఉన్నాయి. ఇతర ఉత్పత్తిదారులలో భారతదేశం, మలేషియా (ముఖ్యంగా పేనంగ్, ఇక్కడ చెట్లు మచ్చిక చేయని ప్రాంతాలలో సహజమైనవి ), పపువా న్యూ గునియా, శ్రీ లంక, మరియు కారిబ్బియన్ ద్వీపాలు ఎస్‌టి. విన్సెంట్ వంటివి ఉన్నాయి. ముఖ్య దిగుమతుల మార్కెట్లలో ఐరోపా సంఘం, సంయుక్త రాష్ట్రాలు, జపాన్, మరియు భారతదేశం ఉన్నాయి. సింగపూరు మరియు నెదర్లాండ్స్ అతిపెద్ద తిరిగి-ఎగుమతి చేసేవారిలో ఉన్నాయి.
ఒక సమయంలో, జాజికాయ అత్యంత విలువైన సువాసనా ద్రవ్యాలలో ఒకటిగా ఉంది. ఇంగ్లాండ్ లో, అనేక వందల సంవత్సరాల క్రితం, కొన్ని జాజికాయల గింజలను ఆర్ధిక స్వాతంత్ర జీవితం పొందటానికి తగినంత మొత్తంలో అమ్మేవారు.
చెట్లునాటిన తర్వాత మొదటి జాజికాయల చెట్ల పంటరావటానికి 7–9 సంవత్సరాలు పడుతుంది మరియు ఆ చెట్లు పూర్తీ సామర్ధ్యంకు చేరటానికి 20 సంవత్సరాలు పడుతుంది.

మానసిక చర్యలు మరియు విషపూరితం

తక్కువ మోతాదులలో, జాజికాయ గుర్తించదగిన మానసిక లేదా నరాలసంబంధ సమాధానంను ఉత్పత్తి చేస్తుంది.
జాజికాయ మిరిస్టిసిన్ కలిగిఉంటుంది, ఇది ఒక బలహీన మొనోమెయిన్ ఆక్సిడేస్ ఆతంకపరచేదిగా ఉంది. మిరిస్టిసిన్ విషపదార్ధం వంకరలు పోవటం, గుండె అదరటం, తలత్రిప్పుట, వాటిఫలితంగా అతిసారం, మరియు సాధారణ శరీర నొప్పి  జనింపచేస్తుంది. ఇది ఒక బలమైన ఉన్మాదకరంగా కూడా పేరుపొందింది.మానవులలో ప్రాణాపాయకరమైన మిరిస్టిసిన్ విషపదార్ధాలు చాలా అసాధారణంగా ఉంటాయి, కానీ ఇద్దరిలో ఉన్నట్టు పేర్కొన్నారు, అది 8-ఏళ్ళ-వయసు-పిల్లాడిలో మరియు 55-ఏళ్ళ-వయసుకల పెద్దవారిలో ఉంది
మిరిస్టిసిన్ విషం వంటపదార్ధాలలో ఉపయోగించే మాత్రం కూడా పెపుడు జంతువులకు మరియు వ్యవసాయ జంతువులకు శక్తివంతమైన ప్రాణాపాయంగా ఉంటుంది. ఈ కారణంచేత, ఉదాహరణకి క్రోడిగుడ్డు సారా కుక్కలకు పట్టరాదని సిఫారుసు చేస్తారు

ఉల్లాసకరమైన మందుగా వాడకం

ఉల్లాసకరమైన మందుగా జాజికాయను వాడటం అనేది అంత ప్రజాదరణ పొందక పోవటానికి కారణం దానికి ఇంపైన రుచి లేకపోవటం మరియు దాని వల్ల వచ్చే ప్రతికూల స్పందనల వల్ల కావచ్చు, దీనిలో కళ్ళు తిరగటం, ముఖం ఎర్రబారటం, నోరు ఎండిపోవటం, గుండె చప్పుడు పెరగటం, తాత్కాలిక మలబద్దకం, మూత్రవిసర్జనలో కష్టం, మత్తుగా ఉండటం, మరియు భయం ఉన్నాయి. దీనికి తోడూ, సాధారణంగా అనుభవాలు 24 గంటల కన్నా ఎక్కువ ఉంటుంది మరియు కొన్నిసార్లు అధికంగా 48 గంటలు ఉంటుంది, దీని ద్వారా అశక్యమైనట్లు కాకుండా ఉల్లాసకరమైన వాడకంగా ఉంటుంది
జాజికాయ మైకం మరియు MDMA ప్రభావాల యొక్క ఆలోచనా సరిపోల్చడాలు చేస్తాయి (లేదా 'పరవశత').
అతని జీవితచరిత్రలో, మాల్కం X సూచిస్తూ జైలులో ఉన్నవారు జాజికాయ పొడిని వాడతారని తెలిపారు, సాధారణంగా మత్తు కలిగించటానికి గ్లాసు నీటిలో కరిగిస్తారు. జైలు రక్షకులు తుదకు ఈ అభ్యాసం మీద పట్టుకోవచ్చు మరియు జాజికాయ యొక్క ఉపయోగం జైలు విధానంలో మానసిక ఉత్సాహం లాగా వాడతారు. విల్లియం బుర్రో నేకెడ్ లంచ్ యొక్క ఉపాంగంలో జాజికాయ మత్తుపదార్ధాల వంటి అనుభవాన్ని కలిగిస్తుందని అతను తెలిపారు కనుక ఇది మత్తును కలగచేస్తుంది.

గర్బదారణ సమయంలో విషప్రభావం

జాజికాయ ఒకప్పుడు అబోర్టిఫాసిఎంట్ గా భావించేవారు, కానీ గర్బాధారణ సమయంలో వంటయింటిలో వాడటం ద్వారా సురక్షితం కావచ్చు. అయినప్పటికీ, ఇది ప్రోస్టగ్లండిన్ ఉత్పత్తిని నిషేదిస్తుంది మరియు ఎక్కువ మొత్తంలో తీసుకుంటే దీనిలో ఉన్న హల్లుసినోజెన్స్ పిండం

మీద ప్రభావం చూపుతాయి.